کد مطلب:244005 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:128
پندها ی امام جواد
[42] 42 - حرانی آورده است:
مردی به امام جواد علیه السلام عرض كرد: نصیحتم فرما؛ حضرت فرمود: می پذیری؟ عرض كرد آری.
امام جواد علیه السلام به او فرمود: به صبر و شكیبایی، تكیه كن و فقر و نداری را، در آغوش گیر و شهوت ها را، فرو گذار و با هوا و هوس، مخالفت نما و بدان كه هرگز از چشم خدای متعال، دور نیستی؛ اكنون به بین چگونه باید باشی!؟ [1] .
[43] 43 - و نیز گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود: خدای متعال به یكی از پیامبران علیه السلام، وحی كرد: اما زهد تو در دنیا، آسایش و راحتی ات را شتاب می بخشد و اما بریدنت از هر چیز و پیوستنت به من، عزیز و گرامی ات می سازد؛ ولی (به گو به بینم) آیا با كسی به خاطر من، دشمنی كرده ای و كسی را بخاطر من، دوست داشته و یاریش كرده ای؟ [2] .
[44] 44 - اربلی نقل كرده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: هیچ كاری را قبل از سر رسیدش، انجام ندهید كه پشیمان می شوید و
[ صفحه 270]
آرزوهای دراز، در سر نپرورانید كه به قساوت قلب، دچار می گردید و به ضعیفان خویش، رحم كنید و با رحم كردن به ایشان، رحمت خدای متعال را، به سوی خود جلب نمائید. [3] .
[45] 45 - و نیز گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود: هر كس به انسانی امیدوار باشد، او را بزرگ می شمارد و هر كس، نسبت به چیزی جاهل باشد، معیوبش می داند و فرصت، همچون لحظه، زودگذر است و به سرعت ربوده می شود و هر كس، غم و اندوهش زیاد شود، تنش بیمار می گردد و مؤمن، كسی است كه در پی انتقام و فرو نشاندن خشم خود نباشد (خشم خود را خالی نمی كند و به آن تسلی نمی جوید) و سر فصل نامه ی عمل مؤمن، خوش خلقی است.
و در جای دیگر فرمود: سر فصل نامه ی عمل خوشبخت، تمجید و ستایش او توسط دیگران می باشد.
و نیز فرمود: هر كسی با خدای متعال بی نیاز گردد، (خدای متعال او را بس و كافی باشد) مردم محتاجش می شوند و هر كس از خدای متعال بترسد و تقوی پیشه كند، مردم حتی بر خلاف میلشان، دوستش می دارند.
همچنین فرمود: بر شما باد به جستجوی دانش كه جستجوی علم و دانش، واجب است و گفتگوی از آن، سنت می باشد و علم و دانش، وسیله ی ارتباط و پیوند برادران است و راهنمای مروت و مردانگی است و هدیه پذیرایی، در مجالس و همراه، در سفر و انس و الفت، در تنهایی و غربت می باشد.
و آن حضرت فرمود: دانش بر دو قسم است: دانش فطری و دانش شنیدنی و هر گاه علم و دانش فطری نباشد، علم و دانش شنیدنی سود بخش نخواهد بود و هر كس حكمت را شناخت، نسبت به فزونی بخشیدنش، شكیبا نیست؛ جمال و زیبایی، در زبان تجلی می كند و كمال و وارستگی، در عقل تبلور می یابد. [4] .
[46] 46 -و نیز آورده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: كفایت كننده ی هر كس، از كمال مروت و مردانگی، وانهادن آنچه به آن اعتماد (و ركوب) نمی شود [یا وانهادن آنچه زیبایی و كمال به آن نیست].
[ صفحه 271]
و كفایت او از حیایش این است كه با هیچكس، به نحو ناخوشایندش، برخورد ننماید. و كفایت او از عقلش خوب مدارا كردن و نرمی كردن است.
و فرو گذار نكردن آنچه از آن ناگزیر است، كفایت كننده او از ادب و تربیت وی می باشد. دانش آدمی به زمان خویش، كفایت كننده او از شناخت و آگاهیش است.
و پوشیدن دیدگان خویش و نگاهداشتن شكمش، كفایت او از ورع و پرهیزگاریش می باشد و خودداریش از آزار دیگران، كفایت كننده او از خوش اخلاقی وی است.
و نیكی به كسانی كه حقوقشان بر او، واجب است و نیز بیرون كردن «حق الله» از مال خود، كفایت كننده او از سخاوتش می باشد.
و كفایت كننده او از تسلیم و فرمانبرداریش ترك كردن آنچه برایش مهم نیست و پرهیز وی، از جدال و بگو و مگو در دین خویش است.
و دیگران را بر خود مقدم داشتن، كفایت كننده او از كرم و بزرگواری اوست.
و شكایت اندكش، كفایت كننده او از صبر و شكیباییش می باشد.
و انصاف دادن از خویش (مساوی با دیگران، همان كند كه با خود می كند) كفایت كننده او از خرد و عقل وی است.
و فرو گزاردن خشم خویش به هنگام ناسازگاریش با دیگران كفایت كننده او از حلم و بردباریش می باشد.
و پذیرفتن حق، وقتی مسلمش گردید، كفایت كننده او از انصاف اوست.
و باز داشتن دیگران از آنچه برای خود نمی پسندد، كفایت او از دلسوزی و خیر خواهی اش می باشد.
و صرف نظر كردن از توبیخ و ملامت، وقتی بی ادبی كرده ای؛ در حالی كه از عیبهای تو آگاه است، گواه همسایه داری وی (یا كفایت او از حفظ حریم و مجاورت تو) است.
كفایت كننده او از مدارایش، ترك كردن سرزنش و نكوهش تو است به هنگام غضب تو، در حضور كسی كه (ملامت شدنت را پیش او) ناپسند می داری.
كفایت كننده او از خوش همراهی و مصاحبتش، افكندن بارهای سنگین و سختیهای آزار دهنده از تو است.
[ صفحه 272]
و سازگاری و موافقت زیاد و ناسازگاری و مخالفت اندكش با تو كفایت كننده او از دوستی و رفاقتش می باشد.
و ترس شدیدش از گناهان، كفایت كننده او از شایستگی و درستكاری وی است.
شناختن نیكی هر كس كه به او نیكی كرده، كفایت كننده او از شكر و سپاسگزاری اوست.
و شناختن قدر و منزلتش، كفایت كننده او از فروتنی اش می باشد.
و خود شناسی اش كفایت كننده او از حكمت وی است.
و بی اعتنا بودن و كمتر در حفظ و یاد داشتن عیب دیگران و توجه داشتن به اصلاح كردن عیب خویش، علامت درستی و سلامت او می باشد. [5] .
[47] 47 - دیلمی نقل كرده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: چگونه تباه می گردد، آن كسی كه خدای متعال سرپرست و عهده دار اوست؟ و چگونه رهایی می یابد، آن كسی كه خدای متعال جویای وی می باشد؟
و هر كسی از خدای متعال برای پیوستن به دیگری، ببرد؛ خدای متعال او را به آن دیگری وا می گذارد.
و هر كس بدون علم و آگاهی، كاری انجام دهد، بیش از آنكه اصلاح كند و منشأ خیر و صلاح شود، افساد كرده و منشأ شر و فساد می شود.
و آن حضرت فرمود: هر كس سر به فرمان هوی و هوسش سپارد، دشمنش را كامیاب ساخته است.
و نیز فرمود: هر كس مدارا كردن را فرو گذارد، قرین ناخوشایند می گردد و هر كس ورودی ها را نشناسد، خروجی ها (مكان یا زمان خروج) او را به زحمتش می اندازد و هر كس قبل از آزمون و آگاهی، تن به آرامش و اعتماد و ایمنی سپارد، خودش را در معرض هلاكت افكنده و سرانجام مشقت باری، برای خود رقم زده است.
و همچنین حضرت فرمود: كسی كه راه راست و هدایت را بخاطر پیروی هوا و هوست پوشیده دارد، با تو دشمنی كرده است.
[ صفحه 273]
و امام جواد علیه السلام فرمود: كسی كه بر مركب شهوات سوار است، لغزشهایش فرو گزار نمی شود.
و آن حضرت فرمود: اعتماد به خدای متعال، بهای هر كالای گران و ارزشمند بوده، نردبان صعود به هر قله ی بلند و مرتفعی می باشد.
و نیز فرمود: از همنشینی شرور بپرهیز كه بسان شمشیر دیدنش زیبا؛ ولی اثر و نتیجه اش زشت و ناپسند است.
و همچنین فرمود: نیازمندیها، امیدوارانه (از خدا) طلب و خواسته می شوند؛ در حالی كه آنها با قضای الهی فرود می آیند و سلامت و عافیت، زیباترین بخشش و موهبت است.
و فرمود: هنگامی كه قضای الهی فرود آید، فضا تنگ و نفس گیر می شود (یا گشادگی و فراخی تبدیل به تنگی و گرفتگی می شود).
و آن حضرت فرمود: كسی را دشمن مدار تا اینكه رابطه ی او را با خدای متعال به دست آوری كه هر گاه نیكوكار باشد، خدای متعال تسلیم تواش نخواهد ساخت و چنانكه بدكار باشد، همین كه بدان آگاه شدی، او را بس است؛ به همین جهت او را دشمن مدار.
و امام جواد علیه السلام فرمود در ظاهر و آشكار خودت را ولی و دوست خدا نشان مده؛ در حالی كه در نهان دشمن او هستی.
و فرمود: احتیاط، به اندازه ی ترس و بیم است.
و فرمود: عزت مؤمن، در بی نیازی او از مردم است.
و فرمود: نعمتی كه شكرش ادا نشود، به گناهی ماند كه آمرزیده نگردد.
و فرمود: خشم و غضب كسی كه ستم خشنودش می سازد، به تو زیانی نمی رساند.
و فرمود: كسی كه از برادرش، به حسن نیت خشنود نیست، به هدیه ی او خشنود نخواهد گردید.
و فرمود: روزگار، پرده ی اسرار نهانت را می درد.
و فرمود: اگر از چیزی بی بهره بودی (یا منع شدی) در قبال آن شكیبایی كن و آرامش و تسلی داشته باش چرا كه اگر آن چیز به تو داده می شد مدت كمی تو را همراهی می كرد (به
[ صفحه 274]
خاطر كمی بقاء دنیا برای اهل آن). [6] .
[48] 48 - ابن صباغ گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود:
همانا هر كس به خدا اعتماد كند، خدای متعال شادمانی را به او می نماید.
و هر كس به خدا توكل كند، خدای متعال امورش را كفایت می كند.
و اعتماد به خدای متعال، پناهگاهی است كه جز مؤمن، در آن پناه نمی گیرد.
و توكل به خدای متعال، رهایی از هر بدی و حفاظ از هر دشمنی است.
و دین، عزت و دانش، گنج و سكوت، نور است.
و نهایت زهد، ورع و پرهیزگاری است.
و هیچ چیز چونان بدعت، دین را نابود نمی سازد.
و از طمع، فاسد كننده تر برای مردان نیست.
و با شبان (رهبر و پیشوا)، رعیت سر و سامان پیدا می كند و با دعا است كه بلا دفع می شود.
و هر كس بر سمند عمر بنشیند (مساوی سنی از او بگذرد و تجربه، كسب كند.) به جایگاه و خط پایان پیروزی راه می برد.
و هر كس دشنام گوید، پاسخ می گیرد.
و هر كس نهال تقوا بنشاند، میوه های آرزو می چیند. [7] .
[49] 49 - اربلی آورده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: گمان بد به دوستی كه یقین به او تو را اصلاح و نیكو گردانیده است، تباه و ضایعت نسازد.
و هر كس برادر خود را، نهانی موعظه كند، او را آراسته است و هر كس او را، آشكارا نصیحت نماید، خوار و خفیفش كرده است.
خیر خواهی و نیكی خواستن از خوبان، به احترام كردن آنان است و خیر خواهی و نیكی خواستن از بدان به ادب نمودن آنان است.
[ صفحه 275]
و دوستی، خویشاوندی اكتسابی است. و أجل و وقت مرگ برای پناه و نگهدارنده بوده انسان، كافی است (تا وقت مرگ انسان فرا نرسیده او در پناه ملائكه ای است كه از هر طرف او را به اذن الله حفظ می كنند).
و همواره تا سن هیجده سالگی، خرد و حماقت آدمی با یكدیگر دست و پنجه نرم می كنند؛ چون او به هیجده سالگی رسید، آن كه در وجود آدمی بیشتر است، بر دیگری فائق می آید.
و خدای متعال نعمتی به بنده ی خود نداده كه بداند آن نعمت از آن خدای متعال است، مگر اینكه خدای متعال شكر و سپاس آن را در نامه ی عملش می نویسد؛ پیش از آنكه او را بر آن نعمت شكر و سپاس گوید و نیز گناهی مرتكب نمی شود كه بداند، خدای متعال از آن آگاه است؛ اگر بخواهد عقوبتش می كند و اگر بخواهد او را می آمرزد؛ مگر اینكه خدای متعال او را مورد مغفرت و آمرزش خویش قرار می دهد؛ قبل از آنكه او، طلب مغفرت نماید. [8] .
[50] 50 - و نیز گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود: توبه بر چهار پایه، استوار است: 1 - پشیمانی با قلب. 2 -طلب مغفرت با زبان. 3 - توبه ی عملی با اعضاء و جوارح. 4 -و تصمیم قاطعانه، به عدم مراجعت به كارهای گذشته.
و سه كار، از كارهای خوبان است: 1 - بر پاداشتن واجبات. 2 - ترك محرمات. 3 - و پرهیز از غفلت زدگی در كار دین.
و سه كار است كه بنده را به خشنودی خدای متعال می رساند: آمرزش خواستن فراوان، افتادگی و فروتنی و زیاد صدقه دادن.
و چهار چیز است كه هر كس داشته باشد، ایمانش كامل است: هر كس بخاطر خدای متعال، بذل و بخشش كند و به خاطر خدای متعال، منع نماید و به خاطر خدای متعال، دوست بدارد و به خاطر خدای متعال، دشمن دارد.
و سه چیز است كه هر كس داشته باشد، گرفتار پشیمانی نمی شود: ترك كردن عجله و شتاب و مشورت نمودن و به هنگام اقدام به كاری، بر خدای متعال توكل كردن. [9] .
[ صفحه 276]
مردی به امام جواد علیه السلام عرض كرد: نصیحتم فرما؛ حضرت فرمود: می پذیری؟ عرض كرد آری.
امام جواد علیه السلام به او فرمود: به صبر و شكیبایی، تكیه كن و فقر و نداری را، در آغوش گیر و شهوت ها را، فرو گذار و با هوا و هوس، مخالفت نما و بدان كه هرگز از چشم خدای متعال، دور نیستی؛ اكنون به بین چگونه باید باشی!؟ [1] .
[43] 43 - و نیز گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود: خدای متعال به یكی از پیامبران علیه السلام، وحی كرد: اما زهد تو در دنیا، آسایش و راحتی ات را شتاب می بخشد و اما بریدنت از هر چیز و پیوستنت به من، عزیز و گرامی ات می سازد؛ ولی (به گو به بینم) آیا با كسی به خاطر من، دشمنی كرده ای و كسی را بخاطر من، دوست داشته و یاریش كرده ای؟ [2] .
[44] 44 - اربلی نقل كرده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: هیچ كاری را قبل از سر رسیدش، انجام ندهید كه پشیمان می شوید و
[ صفحه 270]
آرزوهای دراز، در سر نپرورانید كه به قساوت قلب، دچار می گردید و به ضعیفان خویش، رحم كنید و با رحم كردن به ایشان، رحمت خدای متعال را، به سوی خود جلب نمائید. [3] .
[45] 45 - و نیز گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود: هر كس به انسانی امیدوار باشد، او را بزرگ می شمارد و هر كس، نسبت به چیزی جاهل باشد، معیوبش می داند و فرصت، همچون لحظه، زودگذر است و به سرعت ربوده می شود و هر كس، غم و اندوهش زیاد شود، تنش بیمار می گردد و مؤمن، كسی است كه در پی انتقام و فرو نشاندن خشم خود نباشد (خشم خود را خالی نمی كند و به آن تسلی نمی جوید) و سر فصل نامه ی عمل مؤمن، خوش خلقی است.
و در جای دیگر فرمود: سر فصل نامه ی عمل خوشبخت، تمجید و ستایش او توسط دیگران می باشد.
و نیز فرمود: هر كسی با خدای متعال بی نیاز گردد، (خدای متعال او را بس و كافی باشد) مردم محتاجش می شوند و هر كس از خدای متعال بترسد و تقوی پیشه كند، مردم حتی بر خلاف میلشان، دوستش می دارند.
همچنین فرمود: بر شما باد به جستجوی دانش كه جستجوی علم و دانش، واجب است و گفتگوی از آن، سنت می باشد و علم و دانش، وسیله ی ارتباط و پیوند برادران است و راهنمای مروت و مردانگی است و هدیه پذیرایی، در مجالس و همراه، در سفر و انس و الفت، در تنهایی و غربت می باشد.
و آن حضرت فرمود: دانش بر دو قسم است: دانش فطری و دانش شنیدنی و هر گاه علم و دانش فطری نباشد، علم و دانش شنیدنی سود بخش نخواهد بود و هر كس حكمت را شناخت، نسبت به فزونی بخشیدنش، شكیبا نیست؛ جمال و زیبایی، در زبان تجلی می كند و كمال و وارستگی، در عقل تبلور می یابد. [4] .
[46] 46 -و نیز آورده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: كفایت كننده ی هر كس، از كمال مروت و مردانگی، وانهادن آنچه به آن اعتماد (و ركوب) نمی شود [یا وانهادن آنچه زیبایی و كمال به آن نیست].
[ صفحه 271]
و كفایت او از حیایش این است كه با هیچكس، به نحو ناخوشایندش، برخورد ننماید. و كفایت او از عقلش خوب مدارا كردن و نرمی كردن است.
و فرو گذار نكردن آنچه از آن ناگزیر است، كفایت كننده او از ادب و تربیت وی می باشد. دانش آدمی به زمان خویش، كفایت كننده او از شناخت و آگاهیش است.
و پوشیدن دیدگان خویش و نگاهداشتن شكمش، كفایت او از ورع و پرهیزگاریش می باشد و خودداریش از آزار دیگران، كفایت كننده او از خوش اخلاقی وی است.
و نیكی به كسانی كه حقوقشان بر او، واجب است و نیز بیرون كردن «حق الله» از مال خود، كفایت كننده او از سخاوتش می باشد.
و كفایت كننده او از تسلیم و فرمانبرداریش ترك كردن آنچه برایش مهم نیست و پرهیز وی، از جدال و بگو و مگو در دین خویش است.
و دیگران را بر خود مقدم داشتن، كفایت كننده او از كرم و بزرگواری اوست.
و شكایت اندكش، كفایت كننده او از صبر و شكیباییش می باشد.
و انصاف دادن از خویش (مساوی با دیگران، همان كند كه با خود می كند) كفایت كننده او از خرد و عقل وی است.
و فرو گزاردن خشم خویش به هنگام ناسازگاریش با دیگران كفایت كننده او از حلم و بردباریش می باشد.
و پذیرفتن حق، وقتی مسلمش گردید، كفایت كننده او از انصاف اوست.
و باز داشتن دیگران از آنچه برای خود نمی پسندد، كفایت او از دلسوزی و خیر خواهی اش می باشد.
و صرف نظر كردن از توبیخ و ملامت، وقتی بی ادبی كرده ای؛ در حالی كه از عیبهای تو آگاه است، گواه همسایه داری وی (یا كفایت او از حفظ حریم و مجاورت تو) است.
كفایت كننده او از مدارایش، ترك كردن سرزنش و نكوهش تو است به هنگام غضب تو، در حضور كسی كه (ملامت شدنت را پیش او) ناپسند می داری.
كفایت كننده او از خوش همراهی و مصاحبتش، افكندن بارهای سنگین و سختیهای آزار دهنده از تو است.
[ صفحه 272]
و سازگاری و موافقت زیاد و ناسازگاری و مخالفت اندكش با تو كفایت كننده او از دوستی و رفاقتش می باشد.
و ترس شدیدش از گناهان، كفایت كننده او از شایستگی و درستكاری وی است.
شناختن نیكی هر كس كه به او نیكی كرده، كفایت كننده او از شكر و سپاسگزاری اوست.
و شناختن قدر و منزلتش، كفایت كننده او از فروتنی اش می باشد.
و خود شناسی اش كفایت كننده او از حكمت وی است.
و بی اعتنا بودن و كمتر در حفظ و یاد داشتن عیب دیگران و توجه داشتن به اصلاح كردن عیب خویش، علامت درستی و سلامت او می باشد. [5] .
[47] 47 - دیلمی نقل كرده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: چگونه تباه می گردد، آن كسی كه خدای متعال سرپرست و عهده دار اوست؟ و چگونه رهایی می یابد، آن كسی كه خدای متعال جویای وی می باشد؟
و هر كسی از خدای متعال برای پیوستن به دیگری، ببرد؛ خدای متعال او را به آن دیگری وا می گذارد.
و هر كس بدون علم و آگاهی، كاری انجام دهد، بیش از آنكه اصلاح كند و منشأ خیر و صلاح شود، افساد كرده و منشأ شر و فساد می شود.
و آن حضرت فرمود: هر كس سر به فرمان هوی و هوسش سپارد، دشمنش را كامیاب ساخته است.
و نیز فرمود: هر كس مدارا كردن را فرو گذارد، قرین ناخوشایند می گردد و هر كس ورودی ها را نشناسد، خروجی ها (مكان یا زمان خروج) او را به زحمتش می اندازد و هر كس قبل از آزمون و آگاهی، تن به آرامش و اعتماد و ایمنی سپارد، خودش را در معرض هلاكت افكنده و سرانجام مشقت باری، برای خود رقم زده است.
و همچنین حضرت فرمود: كسی كه راه راست و هدایت را بخاطر پیروی هوا و هوست پوشیده دارد، با تو دشمنی كرده است.
[ صفحه 273]
و امام جواد علیه السلام فرمود: كسی كه بر مركب شهوات سوار است، لغزشهایش فرو گزار نمی شود.
و آن حضرت فرمود: اعتماد به خدای متعال، بهای هر كالای گران و ارزشمند بوده، نردبان صعود به هر قله ی بلند و مرتفعی می باشد.
و نیز فرمود: از همنشینی شرور بپرهیز كه بسان شمشیر دیدنش زیبا؛ ولی اثر و نتیجه اش زشت و ناپسند است.
و همچنین فرمود: نیازمندیها، امیدوارانه (از خدا) طلب و خواسته می شوند؛ در حالی كه آنها با قضای الهی فرود می آیند و سلامت و عافیت، زیباترین بخشش و موهبت است.
و فرمود: هنگامی كه قضای الهی فرود آید، فضا تنگ و نفس گیر می شود (یا گشادگی و فراخی تبدیل به تنگی و گرفتگی می شود).
و آن حضرت فرمود: كسی را دشمن مدار تا اینكه رابطه ی او را با خدای متعال به دست آوری كه هر گاه نیكوكار باشد، خدای متعال تسلیم تواش نخواهد ساخت و چنانكه بدكار باشد، همین كه بدان آگاه شدی، او را بس است؛ به همین جهت او را دشمن مدار.
و امام جواد علیه السلام فرمود در ظاهر و آشكار خودت را ولی و دوست خدا نشان مده؛ در حالی كه در نهان دشمن او هستی.
و فرمود: احتیاط، به اندازه ی ترس و بیم است.
و فرمود: عزت مؤمن، در بی نیازی او از مردم است.
و فرمود: نعمتی كه شكرش ادا نشود، به گناهی ماند كه آمرزیده نگردد.
و فرمود: خشم و غضب كسی كه ستم خشنودش می سازد، به تو زیانی نمی رساند.
و فرمود: كسی كه از برادرش، به حسن نیت خشنود نیست، به هدیه ی او خشنود نخواهد گردید.
و فرمود: روزگار، پرده ی اسرار نهانت را می درد.
و فرمود: اگر از چیزی بی بهره بودی (یا منع شدی) در قبال آن شكیبایی كن و آرامش و تسلی داشته باش چرا كه اگر آن چیز به تو داده می شد مدت كمی تو را همراهی می كرد (به
[ صفحه 274]
خاطر كمی بقاء دنیا برای اهل آن). [6] .
[48] 48 - ابن صباغ گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود:
همانا هر كس به خدا اعتماد كند، خدای متعال شادمانی را به او می نماید.
و هر كس به خدا توكل كند، خدای متعال امورش را كفایت می كند.
و اعتماد به خدای متعال، پناهگاهی است كه جز مؤمن، در آن پناه نمی گیرد.
و توكل به خدای متعال، رهایی از هر بدی و حفاظ از هر دشمنی است.
و دین، عزت و دانش، گنج و سكوت، نور است.
و نهایت زهد، ورع و پرهیزگاری است.
و هیچ چیز چونان بدعت، دین را نابود نمی سازد.
و از طمع، فاسد كننده تر برای مردان نیست.
و با شبان (رهبر و پیشوا)، رعیت سر و سامان پیدا می كند و با دعا است كه بلا دفع می شود.
و هر كس بر سمند عمر بنشیند (مساوی سنی از او بگذرد و تجربه، كسب كند.) به جایگاه و خط پایان پیروزی راه می برد.
و هر كس دشنام گوید، پاسخ می گیرد.
و هر كس نهال تقوا بنشاند، میوه های آرزو می چیند. [7] .
[49] 49 - اربلی آورده است:
امام جواد علیه السلام فرمود: گمان بد به دوستی كه یقین به او تو را اصلاح و نیكو گردانیده است، تباه و ضایعت نسازد.
و هر كس برادر خود را، نهانی موعظه كند، او را آراسته است و هر كس او را، آشكارا نصیحت نماید، خوار و خفیفش كرده است.
خیر خواهی و نیكی خواستن از خوبان، به احترام كردن آنان است و خیر خواهی و نیكی خواستن از بدان به ادب نمودن آنان است.
[ صفحه 275]
و دوستی، خویشاوندی اكتسابی است. و أجل و وقت مرگ برای پناه و نگهدارنده بوده انسان، كافی است (تا وقت مرگ انسان فرا نرسیده او در پناه ملائكه ای است كه از هر طرف او را به اذن الله حفظ می كنند).
و همواره تا سن هیجده سالگی، خرد و حماقت آدمی با یكدیگر دست و پنجه نرم می كنند؛ چون او به هیجده سالگی رسید، آن كه در وجود آدمی بیشتر است، بر دیگری فائق می آید.
و خدای متعال نعمتی به بنده ی خود نداده كه بداند آن نعمت از آن خدای متعال است، مگر اینكه خدای متعال شكر و سپاس آن را در نامه ی عملش می نویسد؛ پیش از آنكه او را بر آن نعمت شكر و سپاس گوید و نیز گناهی مرتكب نمی شود كه بداند، خدای متعال از آن آگاه است؛ اگر بخواهد عقوبتش می كند و اگر بخواهد او را می آمرزد؛ مگر اینكه خدای متعال او را مورد مغفرت و آمرزش خویش قرار می دهد؛ قبل از آنكه او، طلب مغفرت نماید. [8] .
[50] 50 - و نیز گفته است:
امام جواد علیه السلام فرمود: توبه بر چهار پایه، استوار است: 1 - پشیمانی با قلب. 2 -طلب مغفرت با زبان. 3 - توبه ی عملی با اعضاء و جوارح. 4 -و تصمیم قاطعانه، به عدم مراجعت به كارهای گذشته.
و سه كار، از كارهای خوبان است: 1 - بر پاداشتن واجبات. 2 - ترك محرمات. 3 - و پرهیز از غفلت زدگی در كار دین.
و سه كار است كه بنده را به خشنودی خدای متعال می رساند: آمرزش خواستن فراوان، افتادگی و فروتنی و زیاد صدقه دادن.
و چهار چیز است كه هر كس داشته باشد، ایمانش كامل است: هر كس بخاطر خدای متعال، بذل و بخشش كند و به خاطر خدای متعال، منع نماید و به خاطر خدای متعال، دوست بدارد و به خاطر خدای متعال، دشمن دارد.
و سه چیز است كه هر كس داشته باشد، گرفتار پشیمانی نمی شود: ترك كردن عجله و شتاب و مشورت نمودن و به هنگام اقدام به كاری، بر خدای متعال توكل كردن. [9] .
[ صفحه 276]
[1] تحف العقول: 455.
[2] همان.
[3] كشف الغمه 2: 350.
[4] همان: 347.
[5] همان.
[6] اعلام الدين: 309.
[7] الفصول المهمه: 260.
[8] كشف الغمه 2: 350.
[9] همان: 349.